۱۳۹۱/۰۴/۲۹

آینده ویکی‌پدیا


پنجشنبه ۲۹ تیر ۱۳۹۱

یکی از نگرانی‌های همیشگی و اصلی مدیران ویکی‌پدیا و کاربران (ویرایشگران) آن، تبدیل نشدن ویکی‌پدیا به یک وبلاگ و یا انجمن گفتگو (forum) است. دلیل آن هم این است که هدف این پروژه از روز اول راه‌اندازی یک دانشنامه آزاد بوده است و نه یک شبکه اجتماعی و یا یک انجمن گفتگوی اینترنتی بزرگ که هر چیزی در آن نوشته و منتشر شود. دانشنامه‌ای که همه افراد بتوانند در رشد و گسترش آن همکاری کنند. همین نام دانشنامه کارکرد و هدف ویکی‌پدیا را روشن و مشخص می‌سازد. اما پرسشی که پیش می‌آید این است که چرا بخش قابل توجهی از مقالات ویکی‌پدیا کیفیت مناسبی - چه از لحاظ ساختار و چه از لحاظ محتوا - ندارند و در آن‌ها اطلاعات نادرست ارائه می‌شود.

پاسخ ساده است. کیفیت هر مقاله در ویکی‌پدیا تابعی از کاربرانی است که بر روی آن کار می‌کنند و یا بر مقاله نظارت دارند و به اصطلاح ناظر هستند. بعضی از مقالات توسط تعداد زیادی از افراد بررسی می‌شوند، در نتیجه کیفیت مقاله هم حفظ و نگهداری می‌شود. اما بخش قابل توجهی از مقالات به حال خودشان رها شده‌اند و یا کاربرانی که بر آن‌ها نظارت داشته‌اند بنا به دلایلی آن مقاله را به حال خود رها کرده‌اند. مثلاً کاربر غیرفعال است و یا از ویکی‌پدیا رفته است. همچنین نباید انتظار داشت که همه مقالات مورد توجه باشند. قطعاً یک مقاله درباره یک موضوع مهم و شناخته‌شده تعداد کاربر بیشتری را به سمت خود جذب می‌کند تا مقالاتی که شاید مخاطبشان خاص و یا اندک و محدود است. به هر حال کیفیت آن محتوایی که می‌بینید حاصل کار ویرایشگران آن است. اگر می‌بینید که مقاله‌ای به عنوان مقاله ستاره‌دار و یا خوب انتخاب شده است، کافیست نگاهی به تاریخچه ویرایش‌ها، ویرایشگران، و صفحه گفتگوی آن داشته باشید تا حساب کار دستتان بیاید همین قضیه در مورد مقالات ضعیف و یا دارای محتوای نامعتبر و نادرست هم صدق می‌کند. البته پایه و اساس بعضی از مقالات هم از روز اول خراب است که سرنوشت نهایی چنین نوشته‌هایی یا یک تجدید نظر اساسی است و یا در نهایت پاک می‌شوند.

اما نکته مهم این است که روند رشد تعداد مقالات در اکثر ویکی‌ها بسیار سریع است و اگر بین این افزایش کمیت و تعداد کاربران و مدیران فعال تناسبی نباشد، با گذشت زمان شاید تعداد مقالات ضعیف روز به روز بیشتر شوند. قطعاً صاحبان ویکی‌پدیا و مدیران آن آینده‌نگر هستند و برنامه‌هایی برای این مسئله دارند. اما این نکته را باید در نظر گرفت که در جایی مانند ویکی‌پدیا هدف بعضی‌ها فقط خرابکاری، ویرایش‌های گمراه‌کننده، ترولینگ (trolling)، وندالیسم، پروپاگاندا، و ... است. احتمال بروز چنین اتفاقاتی در جایی مانند ویکی‌پدیای انگلیسی که در حال حاضر بیش از چهار میلیون مقاله دارد و کاربران آن از سراسر جهان هستند، کم نیست. به عبارت بهتر این‌ها اتفاقاتی هستند که هر روز در ویکی رخ می‌دهند و بخش زیادی از آن‌ها توسط کاربران و مدیران خنثی می‌شوند. اما مهم این است که با توجه به رشد ویکی‌پدیا این کارها زیاد و تشدید نشوند. به هر حال در انبار و پایگاهی از اطلاعات باید حساب همه چیز را داشت. ساختار باید به گونه‌ای باشد که بتوان با بدترین شرایط و اتفاقات ممکن مقابله کرد و جلوی آن‌ها را گرفت.

اما مهم‌ترین بخش قضیه کاربران یا همان ویرایشگران هستند که آینده ویکی‌پدیا در دستان ایشان است. اگر واقعاً از این دانشنامه خوشتان می‌آید و دوست دارید در آینده بهتر شود و اعتبار آن افزایش یابد، بهترین کار همکاری و مشارکت در ویکی از طریق داشتن یک حساب کاربری است. لازم هم نیست صبح تا شب کلی وقت و انرژی برای آنجا صرف کنید. هر زمانی که خودتان لازم دیدید، ویرایش کنید و در بررسی مقالات همکاری کنید. البته ویرایش مقالات در آنجا اصول و قوانینی دارد که رعایت این موارد به عهده شما است و در درجه اول خودتان باید در کار خود دقیق بوده و حساب‌سنجی داشته باشید. در غیر این صورت ممکن است با مشکل روبرو شوید. خوبی ویکی‌پدیا این است که سیستم آن به گونه‌ای است که کمک و راهنمای کاربران تازه‌وارد و کسانی است که واقعاً می‌خواهند در آنجا حضور و فعالیت مفید داشته باشند. اما اگر با نگاه وبلاگی و انجمن گفتگو وارد آن شوید، خیلی زود یا از آن دلزده و خسته می‌شوید و یا کارتان به هیچ جایی نخواهد رسید. کسی هم که با دیدگاه غیردانشنامه‌ای وارد این محیط شود و قصد اعمال نظرات شخصی خودش را داشته باشد - حالا به هر روشی - توسط جامعه ویکی‌پدیا به مرور زمان کنار گذاشته خواهد شد.

ذکر این نکته هم ضروری است که اگر رفتید و در یکی از ویکی‌پدیاها ویرایشی انجام دادید و آن ویرایش سر جای خودش باقی ماند، تصور نکنید که همین ویرایش شما در بقیه ویکی‌ها هم به آسانی پذیرفته خواهد شد. متاسفانه فاصله کیفیت و مدیریت ویکی‌ها با هم بسیار است و بعضی از ویکی‌پدیاها بیشتر به یک وبلاگ گروهی شبیه هستند تا یک دانشنامه.

به هر حال از دیدگاه و نظر شخصی من ویکی‌پدیا یکی از پروژه‌هایی است که گستره آن جهانی است و هر انسانی از هر جای دنیا می‌تواند در این پروژه به آسانی حضور و فعالیت داشته باشد. بستری برای رشد و توسعه دانش افراد و دانش بشری است. از این فرصت و فرصت‌های مشابه باید به خوبی استفاده کرد و آینده چنین پایگاه‌هایی در وب کاملاً در دست کاربران و حامیان آن‌ها است.

۱۳۹۱/۰۴/۲۲

سه مرورگر سریع‌تر به جای فایرفاکس: واترفاکس (Waterfox)، پیل مون (Pale Moon)، و کامت‌برد (CometBird)

پنجشنبه ۲۲ تیر ۱۳۹۱

این سه مرورگری که در این یادداشت معرفی می‌کنم همگی بر پایه فایرفاکس هستند و از هسته و موتور آن یعنی گکو (Gecko) استفاده می‌کنند. پیش از این، یکی از مرورگرها را در یک یادداشت جداگانه معرفی کرده بودم و در اینجا فقط نام آن را دوباره ذکر می‌کنم تا در صورتی که تمایل داشتید از آن استفاده کنید. این سه مرورگر عبارتند از:

۱. واترفاکس (Waterfox)



واترفاکس (Waterfox) یک مرورگر با کارایی بالا بر پایه کد فایرفاکس است که منحصراً برای سیستم عامل‌های ویندوز ۶۴ بیتی طراحی شده است. هدف واترفاکس یک چیز است: سرعت. برای مقایسه سرعت و کارایی واترفاکس با فایرفاکس کافیست که هر دو را بر روی سیستم خود نصب کنید. بعد از هر دو استفاده کنید و به وبگردی بپردازید. خواهید دید که واترفاکس به مراتب بسیار سریع‌تر و بهتر از فایرفاکس عمل می‌کند. همچنین چون مخصوص ویندوز ساخته شده است، این به افزایش کارایی آن بیشتر کمک کرده است چون کدهای مرورگر برای ویندوز بهینه‌سازی، آماده، و ترجمه (کامپایل) شده‌اند. بنا به ادعای سازندگانش هم سریع‌ترین نسخه/نگارش ۶۴ بیتی از فایرفاکس است. دقت کنید که برای استفاده از این مرورگر به نسخه‌های ۶۴ بیتی ویندوز نیاز دارد. این مرورگر بر روی ویندوز هفت و ویستای ۶۴ بیتی اجرا می‌شود (Microsoft Windows 7/Vista x64). همچنین واضح است که پردازنده شما هم باید ۶۴ بیتی باشد.

۲. پیل مون (Pale Moon)



در مورد پیل مون (Pale Moon) یک یادداشت کامل و جداگانه نوشته‌ام. لطفاً آن را بخوانید:
مرورگری بهینه‌سازی شده از خانواده فایرفاکس با سرعت و کارایی بیشتر برای سیستم عامل ویندوز

۳. کامت‌برد (CometBird)



کامت‌برد (CometBird) یک مرورگر وب سریع و قدرتمند است. چه از لحاظ سرعت، چه از لحاظ امکانات، و چه از لحاظ امنیت و حفظ حریم خصوصی. گزینه‌ها و امکانات فراوان برای شخصی‌سازی مرورگر، امکانات قوی امنیتی، داشتن ابزار منحصر به فرد مدیریت رمزهای عبور، نوار آدرس هوشمند، قابلیت دانلود ویدیو، صوت، و فلش از پایگاه‌های پخش ویدیو مانند یوتیوب، داشتن زبانه/تب‌های سریع (Quick Tab)، مدیریت حافظه بهبود یافته، باز کردن سریع‌تر صفحات، موتور بهبود یافته و اصلاح‌شده برای پردازش سریع‌تر و بهتر جاوااسکریپت و گرافیک، و ... از جمله ویژگی‌های کامت‌برد هستند. برای دیدن فهرست کامل ویژگی‌های این مرورگر به این نشانی مراجعه کنید. همچنین این نشانی دیگر.

یک مرورگر دیگر K-Meleon

این مرورگر هم یک مرورگر سریع و سبک بر پایه موتور گکو است. البته چون خیلی وقت است که بروز نشده است، استفاده از آن را پیشنهاد نمی‌دهم ولی شاید شما از آن خوشتان بیاید.

پیوندها


- واترفاکس (Waterfox)
- پیل مون (Pale Moon)
- کامت‌برد (CometBird)

۱۳۹۱/۰۴/۱۶

بلاگر فارسی؛ پروژه خوبی که دیگر اثری از فعال بودن آن مشاهده نمی‌شود


جمعه ۱۶ تیر ۱۳۹۱

بلاگر فارسی با هدف فارسی‌سازی استاندارد پوسته‌های (قالب، الگو) سرویس وبلاگ‌نویسی گوگل بلاگر فعالیت می‌کند. همچنین موارد دیگری چون افزودن تاریخ هجری خورشیدی به بلاگر و راهنماهای گوناگون برای کار با بلاگر و پوسته‌های آن. اما مدتی است که به نظر من به حال خود رها شده است و دیگر فعال نیست. تا جایی که من بررسی کردم آخرین بروزرسانی‌های این پایگاه در زمستان ۱۳۸۹ است. هیچ اثر خاصی از فعالیت و ارائه پوسته‌های فارسی‌شده جدید در آنجا مشاهده نمی‌شود. همچنین بروزرسانی وبلاگش و سایر بخش‌های آن متوقف شده است. یک فایل CSS هم که برای فارسی‌سازی گذاشته بودند و بسیار مفید، سودمند، و کاربردی است از دسترس خارج شده است و نمی‌توان از آن استفاده کرد. قالب‌هایی که از این فایل برای فارسی‌سازی به صورت آنلاین استفاده می‌کرده‌اند - یعنی دسترسی آن‌ها به این استایل آنلاین است - بهم ریخته‌اند و فونت تاهوما (Tahoma) را نمایش نمی‌دهند. خود فایل هم در جای دیگری نیست که بتوان آن را دانلود کرد و وبلاگ‌نویس خودش آن را به کد قالب وبلاگ خود اضافه کند.

به نظر می‌رسد اعضای گروه بلاگر فارسی به قدری درگیر کارهای خود هستند که دیگر به این پایگاه سر نمی‌زنند. البته باید به ایشان کاملاً حق داد. چون هم زندگی و کارهای شخصی هر کسی در اولویت است و هم این پروژه کاری بوده است که از روز اول با هدف کمک به وبلاگ‌نویسان بلاگر انجام شده است و تا همینجا هم خیلی خوب پیش رفته است و خوب کار کرده است. کاری است که با هدف کمک به تولید محتوا در بلاگر انجام شده است و نمی‌توان توقع داشت که این عزیزان همه وقت و انرژی خود را برای آن صرف کنند. چون واقعاً به انرژی، زمان، و حوصله خاص خودش نیاز دارد.

از طرفی شاید در آینده خود سرویس بلاگر فونت‌های بیشتری از جمله تاهوما را به سیستم خود اضافه کند و این خواسته همیشگی کاربران ایرانی و فارسی‌زبان را حل کند. همچنین ویرایشگر قالب خود را به قدری توسعه دهد که قابلیت ویرایش، تنظیم و سفارشی‌سازی پوسته‌ها بسیار گسترده‌تر و آسان‌تر از امکانات فعلی شود [هر چند که در حال حاضر هم خوب است] و خود به خود کار کاربران ساده شود اما یک نیاز اساسی باقی می‌ماند.

در حال حاضر تهیه یک کتابچه برای آموزش ساختار پوسته‌های بلاگر و فارسی‌سازی کامل آن‌ها مورد نیاز است. یعنی کتابچه به شکلی باشد که وبلاگ‌نویس پس از مطالعه و آشنایی با ساختار کلی پوسته در بلاگر، در حد لازم و نیاز خود بتواند قالب خود را ویرایش و فارسی‌سازی کند. راهنماها و مستندات فعلی بلاگر فارسی در این زمینه خوب هستند اما کافی نیستند و اگر دانش و تجربه اعضای بلاگر فارسی در قالب یک راهنما و کتابچه جامع نوشته و گردآوری شود و به صورت PDF در اختیار کاربران قرار داده شود، کار بسیار بزرگی انجام شده است و شاید بتوان گفت نیاز اصلی وبلاگ‌نویسان سرویس بلاگر تامین خواهد شد. امیدوارم این پیشنهاد مورد توجه این عزیزان قرار بگیرد و اگر برایشان امکان دارد به فکر آن باشند.

در پایان هم امیدوارم پروژه بلاگر فارسی دوباره فعال شود و به راه خود ادامه دهد.

رونوشت به اعضای بلاگر فارسی:

مجتبی ستوده (باغ بان باشی)، سید یوسف منیری، بهرام مراوندی، حسن (آی‌تی‌لاین)، وب 3، و دیگر اعضای گروه.

پیوند:

- بلاگر فارسی (Persian Blogger)