پیشنهادهایی برای ترجمه و محتوای چند زبانه در وب فارسی

چهارشنبه ۱۰ خرداد ۱۳۹۱

یکی از کارهای ارزشمندی که توسط بعضی از وبلاگ‌نویسان، مدیران وب‌سایت‌ها، و کاربران شبکه‌های اجتماعی انجام می‌شود، ترجمه محتوای خوب و سودمند از زبان‌های دیگر به زبان فارسی برای استفاده جامعه کاربران ایرانی است. از دیدگاه تولید محتوا ترجمه ارزش و جایگاه بالایی دارد. چون برگردان نوشته یا محتوا از زبانی به زبان دیگر با حفظ معنی، مفهوم، و کیفیت زبان مبدا کاری است که نیاز به دانش کافی و مناسب در زمینه زبان، ادبیات، فن ترجمه، و تسلط بر محتوای مبدا دارد.

مورد دیگر تولیدا محتوا به چند زبان است. یعنی علاوه بر نسخه فارسی نسخه‌هایی به زبان‌های دیگر هم موجود باشند. تهیه نسخه‌های دیگر بستگی به مخاطبان و هدف تولیدکننده محتوا دارد. روشن است که برگردان از فارسی به انگلیسی دارای اولویت بالایی است چون زبان رایج و بین المللی دنیای امروز است و داشتن یک نسخه انگلیسی از وبلاگ یا وب‌سایت تعداد مخاطبان را به نحو چشمگیری افزایش می‌دهد. در مورد زبان‌های دیگر هم می‌توان زبان‌های رایج و با تعداد گویشور بالا را انتخاب کرد. مثلاً فرانسوی یا اسپانیایی. همچنین معیار می‌تواند در قابل دسترس قرار دادن نوشته‌هایتان برای مخاطبانی از یک منطقه خاص باشد که می‌دانید علاقه‌مند به خواندن چنین محتوایی هستند. مثلاً انتخاب زبان عربی و یا زبان ترکی استانبولی. در حال حاضر نرم‌افزارها و ابزارها ترجمه گوناگونی مانند ترجمه‌گر گوگل برای انجام این کار وجود دارند. اما نکته مهم این است که ترجمه نرم‌افزاری و کامپیوتری شاید آن کیفیت لازم را نداشته باشد و در بعضی از موارد هم اشتباه باشد. برای همین نیاز به ترجمه توسط انسان پیش می‌آید. صرف هزینه و وقت برای ترجمه یک نوع سرمایه‌گذاری است. به ویژه اگر هدفتان جذب مخاطبان غیرایرانی است.

ترجمه در وب فارسی هنوز نیاز به کار فراوان دارد. ضعف‌هایی در آن دیده می‌شود که جای کار دارند. چند مورد عبارتند از:

- عدم امانت‌داری در ترجمه و ارائه ترجمه نادرست و در بعضی موارد جعل و تحریف
- خلاصه‌سازی‌های افراطی و نادرست که به کیفیت ترجمه نهایی آسیب می‌رسانند و فاصله بین محتوای مبدا و محتوای ترجمه‌شده را افزایش می‌دهند.
- ذکر نکردن منبع اصلی از جمله مواردی چون نام منبع، عنوان، آدرس لینک و صفحه آن
- ارائه ترجمه گنگ، نامفهوم، و دشوار برای خوانندگان؛ این مورد ناشی از ضعف مترجم در ادبیات و نگارش است.
- جایگزین کردن دیدگاه‌ها و باورهای شخصی خود به جای محتوای اصلی

این‌ها مشکلات رایجی هستند که به چشم می‌آیند و مترجمان گرامی باید در رفع و کنار گذاشتن آن‌ها تلاش کنند.

پیشنهادها و راهکارها برای ترجمه و برگردان محتوا:

- مطالعه در زمینه ادبیات و نگارش و افزایش تسلط بر زبان مبدا و زبان مقصد
- انتشار ترجمه‌های خود در وبلاگ، وب‌سایت، و یا شبکه‌های اجتماعی و بایگانی آن‌ها تا نام شما به عنوان مترجم اصلی مشخص باشد. هر چند احتمال کپی کردن کارهای شما زیاد است، اما این روش می‌تواند با گذشت زمان خوانندگان را با کارهای شما به عنوان مترجم اصلی آشنا کند.
- استفاده از روش ترجمه گروهی
- بررسی ترجمه توسط دیگران پیش از انتشار آن
- در صورت وجود اشکال در ترجمه نهایی و انتشار آن باید ترجمه خود را ویرایش کنید و اگر خواستید توضیحات تکمیلی درباره اصلاحات انجام شده بنویسید.
- اگر محتوایی را که ترجمه می‌کنید توسط دیگران هم ترجمه شده است، ترجمه خود را با آن‌ها مقایسه کنید.
- منبع اصلی را به هر روشی که می‌توانید در کنار ترجمه خود برای استفاده خوانندگان قرار دهید. این می‌تواند به صورت ذکر منابع به روش درست باشد و یا در دست قرار دادن خود منبع. مثلاً نشانی آن در وب را ذکر کنید.

پیشنهادها و راهکارها برای محتوای چند زبانه:

- نسخه‌ها باید یکسان و کمترین تفاوت را داشته باشند. یعنی به گونه‌ای نباشند که یک نسخه یک چیز را بگوید و یکی دیگر کاملاً متفاوت.
- برگردان شعر و ادبیات به چند زبان یک کار تخصصی است. در این زمینه باید مشورت کنید تا کارتان واقعاً ترجمه باشد.
- در طراحی وبلاگ و وب‌سایت خود روشی را به کار ببرید که ترجمه‌ها و نسخه‌های زبان‌های دیگر به آسانی در دسترس باشند. مثلاً انتشار همزمان نسخه فارسی و انگلیسی و یا قرار دادن لینک دسترسی به وبلاگ و وب‌سایت خود در نسخه‌های دیگر.
- دقت کنید که سبک کار، استایل و قالب وبلاگ/وب‌سایت باید به گونه‌ای باشد که باعث فراری دادن خواننده و بی‌حوصلگی وی نشود. یعنی نسخه‌ها را به گونه‌ای در دسترس قرار دهید که حق انتخاب خواننده رعایت شود. وضع به گونه‌ای نباشد که خواننده برای پیدا کردن نسخه دلخواه خویش مجبور به زیر و رو کردن وبلاگ/وب‌سایت شود و یا با انبوهی از محتوایی روبرو شود که به کارش نمی‌آید.
- همه نسخه‌ها و زبان‌های دیگر را فعال نگه دارید. در غیر این صورت مخاطبان و بازدیدکنندگان خود را از دست می‌دهید.

پیشنهادها و راهکارها برای زبان‌ها و گویش‌های رایج در ایران:

- از الفبا، خط، و فونت مناسب برای زبان و گویش استفاده کنید (در صورت وجود). گاهی اوقات استفاده از فرم لاتین واژگان برای خوانایی لازم است.
- اگر از فونت فارسی برای نوشتن به غیرفارسی استفاده می‌کنید، خوب است از صداگذاری بر روی حروف استفاده کنید (در جایی که لازم است).
- قواعد املایی، نگارشی، گرامری و دستوری را رعایت کنید. یعنی اگر واژه‌ای را در زبان کردی به فرم کردی خودش می‌نویسید، در زبان فارسی باید آن را به فرم فارسی، رایج و درست آن بنویسید.
- می‌توانید پیوندها و منابع آموزشی و آشنایی با زبان و گویش خود را در اختیار خوانندگان قرار دهید.
- هر چقدر کیفیت کار شما بالاتر باشد، باعث آشنایی و علاقه خوانندگان می‌شود.
- چه خوب است که ادبیات فولکلور را با ترجمه فارسی به خوانندگان ارائه دهید. مثلاً ادبیات ترکی آذری (آذربایجانی)، کردی، بلوچی، لری، ترکمنی، قشقایی، مازندرانی، گیلکی، عربی، و ...

سخن پایانی:

کار ترجمه و برگردان محتوا کاری زمانبر و نیاز به دقت و حوصله دارد تا نتیجه نهایی قابل قبول از کار دربیاید. برای کار ترجمه لازم است که با فن ترجمه آشنا شده و کتاب‌ها و مقاله‌های آموزشی آن را بخوانید. ترجمه یک کار جدی است و اگر می‌خواهید آن را انجام دهید، باید آن را جدی بگیرید.